KREDYT FRANKOWY – SKUTKI NIEDOZWOLONYCH KLAUZUL

KREDYT FRANKOWY – SKUTKI NIEDOZWOLONYCH KLAUZUL

1. Jakie mamy rodzaje kredytów powiązanych z walutą obcą?

Wyróżniamy dwa rodzaje kredytów powiązanych z walutami obcymi: pierwszą stanowią kredyty walutowe, w których kwota kredytu wypłacana jest w walucie obcej, jak również jego późniejsza spłata dokonywana jest bezpośrednio w walucie obcej, drugą kategorią stanowią natomiast kredyty waloryzowane, z pośród których możemy wyróżnić: kredyty indeksowane oraz kredyty denominowane.

2. Jak działa mechanizm waloryzacji kredytów frankowych?

Kredyty frankowe, które cieszyły się bardzo dużą popularnością w drugiej połowie lat 2000, miały przede wszystkim charakter kredytów waloryzowanych, co oznacza, że były wypłacane w polskich złotych, jednak samo zadłużenie i raty było wyrażone we frankach szwajcarskich. Kredyty frankowe miały przy tym dwa warianty, mogło w nich dochodzić albo do indeksacji lub do denominacji do franka szwajcarskiego. Różnica między kredytem denominowanym a indeksowanym polega na tym, w przypadku kredytu denominowanego w umowie kredytu widnieje kwota wyrażona w CHF, natomiast kwota do wypłaty była ustalana w oparciu o kurs kupna CHF w dniu wypłaty środków. Natomiast w przypadku kredytu indeksowanego w umowie widnieje kwota w złotówkach, zatem kredytobiorca wie ile dokładnie złotówek zostanie mu wypłacone, natomiast nie wie jakie będzie jego zadłużenie, a zatem do ilu franków szwajcarskich kwota ta zostanie przeliczona. Oba te kredyty różnią się w początkowej fazie, tj. przy przeliczeniu kredytu w momencie jego wypłaty. Spłaty dokonywane są już tak samo, raty spłacane są w złotówkach – kwota w CHF widniejąca w harmonogramie spłaty przeliczana jest na złotówki po kursie sprzedaży franka szwajcarskiego.

3. Dlaczego mechanizm indeksacji lub denominacji ma charakter niedozwolony?

Klauzule waloryzacyjne, które określały zasady dotyczące przeliczenia kredytu przy  zastosowaniu dwóch różnych kursów do jego wypłaty i spłaty w świetle ugruntowanej już linii orzeczniczej polski sądów, jak również orzecznictwa Trybunału Sprawie stanowią niedozwolone postanowienia w myśl przepisów kodeksy cywilnego, tj. art. 385¹ § 1 k.c. Postanowienia te nie zostały bowiem indywidualnie uzgodnione, stanowiąc element wzorca umownego stosowanego masowo w obrocie z konsumentami, ponadto zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny i nietransparentny, a zatem sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający interes konsumenta.

Nieprecyzyjne sformułowanie klauzul waloryzacyjnych pozwalało bankom na dokonywanie ich jednostronnie korzystnej dla nich interpretacji. Ponadto, mechanizm podwójnej waloryzacji prowadził do stosowania dwóch skrajnych kursów, tj. raz kursu kupna waluty, a raz kursu jej sprzedaży, czyli tzw. spread walutowy, co zapewniało dodatkowy zysk dla banku. Bank dzięki brzmieniu klauzul miał możliwość kształtowania wysokości zobowiązania kredytowego klienta poprzez ustalanie w sposób dowolny i oderwany od jakichkolwiek obiektywnych czynników kursów kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego.

4. Ryzyko walutowe?

W przypadku kredytów frankowych dochodziło do nieprawidłowego pouczenia kredytobiorców o występującym po ich stronie ryzyku zmiany wartości waluty,
w której zarabiają w stosunku do waluty, do której waloryzowany był kredyt. Z analizy spraw dotyczących kredytów frankowych wynika, że banki każdorazowo przedstawiały kredytobiorcom jedynie zalety przedmiotowego produktu kredytowego, w tym najważniejszą zaletę jaką było niższe oprocentowanie, natomiast, w wersji bardzo oszczędnej informowały kredytobiorców o zagrożeniach jakie zawierał w sobie ten produkt kredytowy, w szczególności w odniesieniu do ryzyka walutowego. Banki zapewniały kredytobiorców, że CHF to bardzo stabilna waluta, a zatem, że zaciągają oni bezpieczne zobowiązanie.

5. Czy jeżeli przeszedłem na spłatę kredytu bezpośrednio w CHF to mogę dalej kwestionować umowę kredytu?

Na ocenę abuzywności klauzul waloryzacyjnych nie ma wpływu przejście przez Państwo na spłatę kredytu bezpośrednio we franku szwajcarskim czy też podpisanie aneksu w tym zakresie. Takie działania nie wykluczają możliwości dochodzenia roszczeń przeciwko bankowi. Przede wszystkim dlatego, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 roku (III CZP 29/17) oceny tego, czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonuje się według stanu z chwili zawarcia tej umowy. Ponadto, zmiana sposobu spłaty nie dokonała modyfikacji zasadniczej wady pierwotnego mechanizmu, która polega na przeliczaniu kredytu przy jego uruchomieniu po kursie kupna waluty, jednostronnie i całkowicie arbitralnie ustalonym przez bank, jak również, że kredyt został uruchomiony po kursie kupna waluty, który z natury jest niższy, a spłacany jest po kursie sprzedaży waluty – tyle, że kantoru. Nie został wyeliminowany zatem tzw. spread walutowy.

6. Jakie są skutki zawarcia w umowie postanowień, które mają charakter niedozwolony?

Skutkiem uznania stosowanych przez bank klauzul waloryzacyjnych za niedozwolone postanowienia umowne jest stwierdzenie, że postanowienia te „nie wiążą” konsumenta, a zatem nie mogą stanowić podstawy jego obowiązków. W konsekwencji otwiera to drogę do wystąpienia na drogę postępowania sądowego z żądaniem unieważnienia umowy wraz z roszczeniem alternatywnym w postaci tzw. „odfrankowienia” kredytu. W następnym livie omówione zostaną różnice między tymi dwoma roszczeniami.

Zachęcamy Państwa do przekazania nam swoich umów kredytowych celem poddania ich analizie i dokonania oceny pod kątem ich wadliwości, oraz możliwości zakwestionowania postanowień waloryzacyjnych. Analiza konkretnej umowy pozwali nam na ustalenie czy umowa została skonstruowana w sposób wadliwy, czy zawiera niedozwolone postanowienia.