Nowe obowiązki dla sektora prywatnego, jak i sektora publicznego – dyrektywa o sygnalistach.
W 2019 roku Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły dyrektywę w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenie prawa Unii, to jest dyrektywę 2019/1937 – zwaną „dyrektywą o sygnalistach”.
Wskazany akt prawny stanowił odpowiedź na brak przepisów zarówno na gruncie europejskim, jak i na gruncie krajowym, które stwarzałby odpowiednie warunki do zgłaszania naruszeń prawa unijnego, jak i prawa krajowego, poprzez zapewnienie właściwych kanałów zgłoszeń, jak i instrumentów ochronnych dla osób zgłaszających (sygnalistów).
Do głównych celów dyrektywy – należy wykrywanie i przeciwdziałanie nadużyciom finansowym i korupcji oraz ochrona rynku wewnętrznego.
Dyrektywa znajduje zastosowanie zarówno do podmiotów sektora prywatnego jak i podmiotów sektora publicznego z zakresu między innymi takich dziedzin jak:
1.zamówienia publiczne; 2. usługi, produkty i rynki finansowe oraz zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu; 3. bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami; 4. bezpieczeństwo transportu; 5. ochrona środowiska; 6. ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe; 7. bezpieczeństwo żywności i pasz, dobrostan zwierząt; 8. zdrowie publiczne; 9. ochrona konsumentów; 10. ochrona prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwo sieci i systemów informacyjnych.
Sygnalistą może być zatem osoba pracująca zarówno w sektorze prywatnym, jak i sektorze publicznym, która uzyskała informacje na temat naruszeń – w kontekście związanym z pracą.
Sygnalistą nie jest wyłącznie pracownik – ale również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, akcjonariusze oraz wspólnicy, osoby będące członkami organów przedsiębiorstwa, także stażyści i wolontariusze, jak i osoby pracujące pod nadzorem i kierownictwem wykonawców, podwykonawców i dostawców.
Dyrektywa, a następnie ustawy krajowe mają ochronić sygnalistów – przed tzw. działaniami odwetowymi, to jest działaniami, zaniechaniami podejmowanymi w stosunku do sygnalisty na skutek dokonanego przez niego zgłoszenia lub ujawnienia – które mają wyrządzić lub mogą wyrządzić nieuzasadnioną szkodę dla osoby dokonującej zgłoszenia.
W konsekwencji w celu przeciwdziałania działaniom odwetowym – dyrektywa wprowadza obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń. Docelowo dyrektywa przedmiotowym obowiązkiem obarczy podmioty sektora prywatnego, które zatrudniają co najmniej 50 pracowników, zaś w sektorze publicznym co do zasady wszystkie podmioty bez ograniczeń.
Jakkolwiek państwa członkowskie mają obowiązek implementowania dyrektywy do systemu krajowego do dnia 17 grudnia 2021 roku, tak dyrektywa przewiduje, że obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń dla podmiotów sektora prywatnego zatrudniających od 50 do 249 pracowników – państwa członkowskie mają wprowadzić do dnia 17 grudnia 2023 roku. W konsekwencji po uchwaleniu polskiej ustawy o sygnalistach – obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłoszeń – będzie spoczywał wyłącznie na podmiotach sektora prywatnego, które zatrudniają od 250 pracowników.
Wróć